GAĞAN

GAĞAN

Abbas Tan

Halk dilinde değişik şekilde ifade edilir. Gağan, Gağand,Khal Gağan… gibi.

Gağan, yeni yıl anlamına gelir. Özellikle Dersim bölgesinde kültürel faaliyetler içinde önemli bir yeri vardır.

Bir devrin kapanıp, yeni bir devrin başladığı gün olarak değerlendirilir.

Geçen yılı yolcu etmek, yeni yılı karşılamak, güzelliklere kavuşmak anlamında bir gelenektir.

Kötülüklerin bitmesi, güzelliklerin artması için temennide bulunulur, gülbanglar okunulur. Yardımlaşmanın örneğini küçüklere anlatmak adına bir dizi etkinlikler düzenlerler.

Hızır ayında olduğu gibi akşam gençler toplanır, birini Hızır’da olduğu gibi değişik kıyafet giydirirler ve buna Khal Gağan denir. Hep birlikte evlerden yardım toplanır, köyün yoksul ailelerinden birinde topladıkları yardımlarla yemekler yapılır, eğlence düzenlerler.

Topladıkları yardım malzemelerinden kalanlar o evde bırakarak dağılırlar. Ertesi gün evlerde lokmalar hazırlanır ve dağıtılır.

Gağan,her bölgede değişik günlerde yapılır.

Aralık ayının son haftasından başlayıp, 13 Ocak gününe kadar devam eder.

Yeni yılda güzellikler yaşanması dileklerini lokmalar dağıtılırken de dillendirirler.

Kış ayına denk geldiği için gülbang ve temennalarında;

“… Ya Hak ya Hızır bu kış günü havadaki kuşa, karadaki kurda, börtü böceğe, darda zorda olanlara, konu komşuya, kalırsa bize de ver” diyerek temennide bulunurlar.

İkinci gün son derece önemli bir gündür. Yakın tarihte evlenip gelin giden kızları ziyarete giderler.

Birçok bölgede geçmiş tarihde kızlar, baba malından mülkünden hisse almadığı için bir nevi rızalık alma adına hediyeler götürürler.

Hem rızalık alırlar hem de onurlandırırlar. Aileler birbirini tanıdıklarından nelere ihtiyacı var ise onları hediye olarak götürürler.

Sadece kızlarını değil teyze, hala, yeğen, torun gibi yeni evlenmiş yakınlarını ziyaret ederlerdi.

Bu geleneğin unutulmaması için en azından çocuklara hediye ve lokma dağıtılmaya devam edilmelidir.

Cemevleri yönetimleri, köy yöre dernekleri ve üyleleri bu yardımlaşmayı ortaklaştırmalı.

Acıda, kederle birlikte olduğumuz gibi Gağan ve Hızır’da da bir arada olmalıyız.

Gönülleri birlemek, sevgiyi paylaşmak, acıları azaltmak için bu tür etkinlikler bir vesile olmalı. 18.12.2023